Pro 20 | WSK | STEP | Ni yu aora tawun biya no mu, ni saki alo nunga gusiru se, den ngual ngual balu se, kager ngual ngual bitarko. Agi yu aora no ngualer, mu ni kari ikia mena.

Proverbs 20

Ikia sinar mu gold kiaram

1 Ni yu aora tawun biya no mu, ni saki alo nunga gusiru se, den ngual ngual balu se, kager ngual ngual bitarko.
Agi yu aora no ngualer, mu ni kari ikia mena. ^{▼▼Pro 20:1 Yu nana ngualara ko munan: Pro 20:1; 21:17; 23:20-21, 29-35; 31:4-7.}
2 King ko gomang magara mu lion daongurukko niaso wore turan.
Ni nu gomang maguwur, mu nu gomang bataga bo ni ko ko mena,
am memek te ka bitiruk se kuarko.
3 Kariimet ikia ningo nongote mena, mu tairate nongomang magoso se ininga munaka gilingisan.
Se kilek yawara mu ni ining munak mu duap te me bagerko, bita to ale tagi toko.
4 Kariimet ningam ura iluwa ko tom te gagora lagasan,
mu nunguning gia ko tom te nuna inang ito gimonko mena.
5 Kari ko ikia aguwaya mu gomang tuagu ningi nunguningkiri aniso,
mel bo gagi du biya wore ningi bagakam.
Bare kari bo ko ikia terong nunguningkiri umutang mu asele nu kari umu ilak kaeruk se ko ikia wetang te balukko.

6 Kariimet suen biya balsan ana saki alo nangamang nungara ale nunga kuera ko kariimet ma nunumi balsan. Bare mena.
Kariimet suwan suwan nunguningkiri mu asele nunga nongomang motam nunga sikisaki nunga ninguru kuesan.
7 Kariimet munan diram la betesan ale kilek kawel bo me betesan,
mu nononga kuriang amilmil te bagomonko.
8 Tom king den ko ikup guyak tuterukko dagiso,
mu nu ko motam te la kariimet memek alo mu nunga arigiso guruguso ale nunga ikiso.
9 Awiri ta baluk, “Ani KARI BIYA koma te memek bo me beterem,” ma baluk?
Mena. Kari bo uwuta balukko me terong.

10 Kari bo mel ko ikup diram me tuteso ale kariimet arungu me te diaso,
mu KARI BIYA noko kilek kawel beteso mu me ko kueso nunguningkiri.
11 Ana kari nunga munan betesan mu te nunga ikisan, imi kari ningo diram agi kari memek mu ikisan.
Se kilek koma suwanta umutang te tala ana kuriang nunga ikinakko.
12 KARI BIYA namatam nangaram, te sor aringinakko.
Ale nadogowa nangaram, te den ikinakko.
13 Ni anira la lager, mu ni kimik mel mena bagerko.
Ni bares ale ura ilup, mu ka inang suen biya aratukko.

14 Kari bo mel diarukko namoso, bare “ko koma kalel biya” maso, ale ko den tagi gurugumu laga diaso.
Ale aking namoso ale ko sikisaki nomokete numi patawoso ale balso,
“Ani mel imi koma aliti ta nunguningkiri te diarem!” ma balso.
15 Kari ikia ningo nunguningkiri saki alo nunga manarso,
mu noko den umutang mu mel nunguning,
se gold se manga gotektek ningo ningo mu nunga kiaram.

16 Awiriya kari bo kigilik ko ikup nu koma kutuwurokko balso, mu nu ko ikia mena.
Mu awuk, nu kota ko kawam te melmasak suen la mu kari ikup kote beteman mu tairuk gi sapurukko.
Se ni uwutata me bitarko. ^{▼▼Pro 20:16 Bala bo mu iwita: “Kari bo ni ninguru me ko ikia mu nika manga mel yam me tuiko. Nu girok mel ningo bo kisok asele mel ko balso mu tuiko. Mu te nu ko iki se, tairatela aking tairuk ko ikup mu kutuwurokko.”}
17 Na inang ni kilek kawel te gisam, mu ni nasam ale yaman nuam masam.
Bare ko udagi te mu saun kiring ningi namoso se usi parasuwusam ale kere birigiso iwitata.
18 Saki alo nongote ikia ningo nuam to ale asele den nunguruko.
Ni kari saki alo arungu kagererko, mu gir ale aguwaya bitarko mu ko den nunguru ale asele.
19 Kari bo saki alo nubiring ko den balu balu lagoso,
mu nu mel bo ni manaru se kaluwurokko kari bo mena.
Se kari uwuta den ngual ngual munaka lagoso mu ni me ilak kapeterko.

20 Kari bo ko nuamnuet am memek tamon, ale am kua namomonko nunga baluk,
mu kari umutang galep bo tiromorom ningi buluwuluk baga iri palagoso iwitata tairate kuerukko.
21 Kari bo ko nuam nuet me kuesan am marak anisan la nunga meltutuk giso,
mu meltutuk umutang tom maiya biya nukote me anirukko.
22 Bo ka bita maguwurok mu ni balu, “Ani koma kutuwurikkowo,” ma me baluko. Mena.
KARI BIYA ko gemang ningi nunguning aruk se bager se KARI BIYA kota nika ikup mu nunguru kisokko.

23 Kari bo mel ko ikup diram me tuteso ale kariimet arungu me te diaso,
mu KARI BIYA noko kilek kawel beteso mu me ko kueso nunguningkiri.
24 KARI BIYA anananga lage aguwaya te namanakko mu nu iki nunguru saposo.
Se ana awuk ta lage ana karo namawasan mu ko iki kutuwunakko?
25 Ni ninguru iki ale asele aguwaya bitarko mu KARI BIYA manaru ale nunguningta bitirikko ma baluko.
Ni ninguru me ko iki wore am ngual den balu ale udagi ko ikia ka moruk bore ko.
26 King ikia nunguning diram nukote ago mu
kariimet kilek memek bitawasan mu nu wetang te nungarkuk ale
gomang bataga bo mena kariimet umutang memek te nunga bitirukko.
27 Ana anapeya kilek memek betesan mu ana kaluwunak ale me ko ikia iwita betenakko me terong.
Mu ana te ikinakko KARI BIYA ikia nangaram, nangamang motam nangaram, nadogowa beteram, namatam kuagi beteram.
Se umutang te ana munan memek bo ana me ko ikia iwita betenakko mu me terong.

28 King ko kariimet nunga kueso, ale gomang nungarso ale nunga sangarso,
mu nu yawarakala tom maiya biya nononga king ko bagurukko.
29 Kari kulak mu nosokel ago,
se kariimet nogo ko amilmilasan.
Se kari garuk mu nomone sirar maso,
se kariimet nunga balsan “kari garuk” ma gilingisan, ale nunga sinar tasan.
Tom sang ana ikup yaman arigisan umutang te asele giris palagasan ale
nanga kilek memek nabiring tusan.
30